Ομιλία Υπουργού Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας κ. Π. Προδρόμου στην έναρξη της Συνεδρίας Υψηλού Επιπέδου των Υπουργών Παιδείας και Περιβάλλοντος για τη Μεσογειακή Στρατηγική για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη

Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,

Θα ήθελα να σας καλωσορίσω στη σημερινή μας συνεδρία με θέμα τη Μεσογειακή Στρατηγική για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη 2030 (ΕΑΑ 2030), η οποία υιοθετήθηκε σε αυτόν εδώ τον χώρο, στο συνεδριακό κέντρο «Φιλοξενία» τον Δεκέμβριο του 2016.

Εκ μέρους της προεδρεύουσας χώρας της Μεσογειακής Στρατηγικής για την ΕΑΑ εκφράζω τη χαρά μας και δηλώνω ότι είναι μεγάλη η τιμή για την Κύπρο. Είμαι πεπεισμένος ότι με την εδώ παρουσία, είσαστε και είμαστε εδώ για να επαναβεβαιώσουμε την δέσμευσή μας, ότι από κοινού, στο πλαίσιο της αναθεωρημένης Μεσογειακής Στρατηγικής για την ΕΑΑ 2030, θα συστηματοποιήσουμε και θα εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειές μας, ώστε η Εκπαίδευση να αποτελέσει το βασικό και κύριο εφόδιό μας, για τη διασφάλιση της αειφορίας και στο νησί μας και στην ευρύτερη περιοχή. Η συγκεκριμένη συνάντηση πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερα δύσκολή, εύθραυστη και ευαίσθητη πολιτικά περίοδο για όλο τον πλανήτη και ειδικότερα για αυτή εδώ την περιοχή. Μπορούμε να θεωρήσουμε αυτή τη διοργάνωση ως ένα πραγματικό επίτευγμα, ενώ παράλληλα αποτελεί και την αφετηρία για μια Μεσογειακή συνεργασία στα θέματα της Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφόρο Ανάπτυξη.

Φιλοδοξία και στόχος μας μέσα από τις εργασίες της Συνόδου αυτής είναι να κατανοήσουμε και να υποστηρίξουμε έμπρακτα, όλες οι χώρες της Μεσογείου, αλλά και της Ευρώπης, ότι η Μεσόγειος, δηλαδή το σπίτι μας, η γειτονιά μας, η γη μας -ο οίκος μας θα λέγαμε που παραπέμπει και στην λέξη οικολογία- η Μεσόγειός μας λοιπόν μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και να αντιπαρέλθει τις εντάσεις και τις δυσκολίες. Υπάρχουν οι δυνατότητες και μπορεί και μπορούμε να ελπίζουμε σ’ έναν κόσμο πιο αειφόρο, επενδύοντας στην εκπαίδευση.

Η εκπαίδευση αποτελεί το πιο δυνατό και αποτελεσματικό εργαλείο και μέσο, για να μπορέσουμε να διαμορφώσουμε ένα κόσμο πιο ασφαλή, ειρηνικό και δίκαιο. Ένα κόσμο που θα ζει σε αρμονία και ισορροπία σεβόμενος τον εαυτό του, φροντίζοντας τους άλλους και προστατεύοντας το περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί σε επιστημονικό επίπεδο, σε τεχνοκρατικό επίπεδο, σε επίπεδο πολιτικών και νομοθετικών ρυθμίσεων αναφορικά με τη διαχείριση των θεμάτων του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης, η εκπαίδευση αποτελεί το ζητούμενο και το κέντρο βάρους σε κάθε πολιτική και στρατηγική που αφορά στα θέματα του περιβάλλοντος και της αειφορίας. Και αυτό, κυρίες και κύριοι, γιατί χωρίς τη διαμόρφωση μιας κοινωνίας πολιτών, η οποία θα λειτουργεί σε όλα τα επίπεδα στη βάση ενός αξιακού κώδικα βασισμένου στον σεβασμό

• των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
• της αλληλεγγύης,
• του σεβασμού της διαφορετικότητας, της θρησκείας, του πολιτισμού, της εθνικότητας,
• του σεβασμού σε κάθε ζωντανό οργανισμό,
• της διατήρησης των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος,
• της αγάπης για τη ΓΗ,

κανένα μέτρο πολιτικής δεν μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματικό. Η διαμόρφωση ενός κόσμου βασισμένου στη διασφάλιση του τρίπτυχου «περιβάλλον-κοινωνία-οικονομία», απαιτεί πολίτες περιβαλλοντικά εγγράμματους, αλλά και ενσυνείδητους, θα πρόσθετα. Πολίτες οι οποίοι θα είναι υπεύθυνοι για τις επιλογές τους, αλλά και ταυτόχρονα συνδιαμορφωτές των αποφάσεων για όλα όσα μπορούν να τους διασφαλίσουν ποιότητα ζωής. Και η ποιότητα ζωής μόνο με ποιοτική εκπαίδευση μπορεί να διασφαλισθεί και μάλιστα διά βίου εκπαίδευση.

Κυρίες και Κύριοι,

ο πλανήτης και ειδικότερα η περιοχή μας δεν μπορεί να περιμένει τη διαμόρφωση των μελλοντικά περιβαλλοντικά εγγράμματων πολιτών. Επένδυσή μας είναι η Μεσόγειος, η ελπίδα μας τα παιδιά. Ζητούμενο και πρόκληση είναι να διαμορφώσουμε τώρα τις προϋποθέσεις, μέσα από την εκπαίδευση, για ένα μέλλον πιο παραγωγικό και δημιουργικό, στηριζόμενοι στα δεδομένα του παρόντος και αξιοποιώντας παράλληλα τις εμπειρίες και τα μαθήματα του παρελθόντος.

Σε αυτό το πλαίσιο δομείται και το Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη για τη Μεσόγειο. Είναι το επιστέγασμα της υιοθέτησης της Μεσογειακής Στρατηγικής για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη, που έχουμε από τους Υπουργούς Περιβάλλοντος της Ένωσης για τη Μεσόγειο, το 2014. Είναι το αποτέλεσμα των εμπειριών που τα Κράτη μας, οι χώρες της Μεσογείου απέκτησαν μέσα από διεθνείς, διμερείς και άλλες συνεργασίες σε όλα τα επίπεδα της Εκπαίδευσης. Είναι προϊόν της συνεκτίμησης των όσων έχουν επιτευχθεί στο πλαίσιο της Δεκαετίας για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (2005-2014), της Στρατηγικής για την Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη της UNECE, παράλληλα με τις νέες επιδιώξεις που έχουν τεθεί από τα Ηνωμένα Έθνη για τους στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης, της UNESCO και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κυρίες και Κύριοι,

Κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει όλα όσα έχουν γίνει και έχουν επιτευχθεί την τελευταία δεκαπενταετία στο πεδίο της ΕΑΑ. Ωστόσο, δεν μπορούμε και να αγνοήσουμε όλα αυτά που παραμένουν ως προκλήσεις ειδικά για τη Μεσόγειο. Ζούμε σε μια περιοχή με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικά που αντανακλώνται στην ίδια τη φυσιογνωμία μας και την ιδιοσυγκρασία μας, αλλά και περνούν μέσα από την πολιτιστική, την  ιστορική και τη φυσική κληρονομιά μας. Αυτά όλα μάς ενώνουν και είναι σημαντικό να στηριχτούμε σε αυτή και να προχωρήσουμε μπροστά. Για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις κοινές προκλήσεις και τα κοινά ζητήματα, έτσι ώστε να όχι μόνο να οραματιζόμαστε ένα πιο αειφόρο μέλλον για την περιοχή μας, αλλά να υλοποιούμε, να κάνουμε πραγματικότητα όλες εκείνες τις δράσεις, ενέργειες και πρωτοβουλίες, οι οποίες να μας οδηγήσουν προς την αειφορία. Όπως μας έχει δείξει η εμπειρία του παρελθόντος, κάτι τέτοιο προϋποθέτει κοινά οράματα, κοινές επιδιώξεις, συνεργασία και κοινή προσπάθεια.

Εδώ ακριβώς εδράζεται και η πρωτοβουλία της Κύπρου σε ό,τι αφορά στην Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη στη Μεσόγειο. Να συζητήσουμε και να αποφασίσουμε πώς το Μεσογειακό Σχέδιο Δράσης για την ΕΑΑ 2030 μπορεί να είναι το μέσο για την ευόδωση των κοινών μας επιδιώξεων.  

Είμαι σίγουρος ότι όλοι μας έχουμε να αναφέρουμε πολλά και αξιοσημείωτα παραδείγματα καλών πρακτικών σε ό,τι αφορά στην ΕΑΑ στην περιοχή μας. Και αυτό βεβαίως είναι πολύ σημαντικό γιατί έχουμε να μάθουμε και να κερδίσουμε πολλά ως κράτη και ως άτομα. Παρόλα ταύτα, δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς ότι τα φαινόμενα περιβαλλοντικής υποβάθμισης ή ακόμα και τα φαινόμενα μη αειφόρου ανάπτυξης εντείνονται στην περιοχή μας. Η ένταση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής και της ερημοποίησης αποτελεί πρόβλημα όλων μας. Εξάλλου, οι δημογραφικές πιέσεις που σχετίζονται με τη μετανάστευση, οι κίνδυνοι για την εξάλειψη της βιοποικιλότητας και της εξάντλησης των φυσικών πόρων, η θαλάσσια ρύπανση και η ρύπανση των ακτών, τα απόβλητα, η καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς δεν αποτελούν ζητήματα της μιας χώρας και όχι της άλλης. Όπως επίσης και οι απειλές που βλέπουμε καθημερινά για την ασφάλεια και την ειρήνη στην περιοχή μας, δεν αφορούν μόνο συγκεκριμένες χώρες που μπορεί να αποτελούν στόχο, αλλά όλους, ενώ εξάλλου δεν μπορεί να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά παρά με τρόπο συλλογικό.

Απέναντι σε αυτά τα κοινά ζητήματα χρειάζεται η κοινή μας αντίδραση και δράση. Τα ζητήματα της μη-αειφόρου ανάπτυξης και η περιβαλλοντική υποβάθμιση δεν γνωρίζουν σύνορα. Είναι για αυτόν ακριβώς τον λόγο που η ανάπτυξη μιας μεσογειακής συνεργασίας ανάμεσα στα Κράτη είναι όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία και κρίσιμη. Έχουμε ρόλο και ευθύνη όχι μόνο απέναντι στα παιδιά μας, αλλά έναντι στον ίδιο τον εαυτό μας.

Είναι όσο ποτέ άλλοτε σημαντικό να αναλάβουμε δράση για τη Μεσόγειο. Να προωθήσουμε από κοινού την ΕΑΑ η οποία μπορεί να ενισχύσει όλους μας και να μας βοηθήσει από κοινού να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις της περιφέρειας μας, σε ένα πιο δημιουργικό, αποτελεσματικό και αισιόδοξο πλαίσιο, έτσι ώστε τόσο ξεχωριστά όσο και όλοι μαζί, σε συλλογικό επίπεδο, να αναλάβουμε την πολιτική και κοινωνική δέσμευση που είναι αναγκαία για τον μετασχηματισμό των κοινωνιών μας στο πλαίσιο της αειφορίας.

Η παρουσία όλων σας σήμερα, εδώ στην Κύπρο, με  κάνει να αισθάνομαι σιγουριά ότι όλοι μας έχουμε τις ίδιες ανησυχίες και προβληματισμούς και μοιραζόμαστε την ίδια θέληση για να δράσουμε θετικά. Είμαστε εδώ, όλες οι χώρες και διεθνείς οργανισμοί, για να ενώσουμε τις δυνάμεις, τις σκέψεις και τη φωνή μας. Για να δώσουμε προοπτική στη γειτονιά μας.

Η Συνεδρία Υψηλού Επιπέδου των Υπουργών Παιδείας και Περιβάλλοντος στη Μεσόγειο στοχεύει να παρέχει την ευκαιρία, για μια ανοιχτή συζήτηση μεταξύ των αξιωματούχων υψηλού επιπέδου των μεσογειακών χωρών και των ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με το μέλλον της ΕΑΑ στην περιοχή. Στοχεύει, επίσης, να λειτουργήσει ως πλατφόρμα επικοινωνίας, ανταλλαγής και ανάδειξης καλών πρακτικών για την ΕΑΑ, όπως επίσης και να συμβάλει στην υιοθέτηση του επικαιροποιημένου Μεσογειακού Σχεδίου Δράσης για την ΕΑΑ 2030, παρακινώντας τις χώρες, καθώς και τους οργανισμούς και τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη για την ανάληψη συγκεκριμένης μετασχηματιστικής δράσης για την ΕΑΑ με βάση το Σχέδιο Δράσης προς το 2030 της Μεσογείου.

Η συγκεκριμένη συνάντηση επιδιώκει επίσης, την ενίσχυση των διμερών και πολυμερών συνεργασιών και την κινητοποίηση των διαδικασιών και των πόρων για αποτελεσματικές δράσεις μεταξύ των χωρών της Μεσογείου. Αρχίζουμε λοιπόν τη Συνεδρία με τον ρόλο των διεθνών οργανισμών σε αυτή την κοινή προσπάθεια για τη Μεσόγειο.